Dawno, dawno temu była sobie Szkoła. Nie taka sobie zwykła Szkoła. Przeszłość miała burzliwą – sam cesarz Austrii wyprawiał się z niej na łowy, przebywał w niej Hitler, a potem chore na gruźlicę dzieci, które z czasem zastąpiły niemowlęta. Sieroty. Objęto je, można by rzec fachową opieką. W pewnym sensie… Dziś. Miasteczko, którego nie znajdziecie na mapie, gdzieś na pograniczu Włoch, Austrii i Słowenii, zagubione w zasypanych śniegiem Alpach. Od dekad, od setek lat żyje swoim rytmem. W nim wszyscy się znają. I tylko sobie ufają. Obcy są niemile widziani. To eufemizm. Przyjezdni to wrogowie. Bo zagrażają staremu porządkowi, bo wprowadzają zmiany, bo przynoszą nowe, jak konieczność budowy nowej stacji narciarskiej. Okolice miasteczka są niezwykle malownicze, stoki górskie kuszą amatorów desek, a ci napływają coraz większą masą, turystyka zaczyna się „kręcić”. To może przynieść korzyść również tubylcom, ale… Pewnego dnia zostaje znalezione ciało mężczyzny. W lesie, blisko turystycznego szlaku, tak, jakby zabójca chciał, żeby ktoś je szybko zauważył. Jest nagie, ale nie znać na nim przemocy seksualnej, jakby specjalnie ułożone na poduszce z mchu i kwiatów. Korpus, nogi, ręce nietknięte, ale twarz… Wkrótce pojawiają się kolejne ofiary. To wszystko ludzie z miasteczka. Ktoś na nich napada, ale nie zabija. Zawsze jednak kaleczy, choć za każdym razem inną część ciała. Dlaczego? Zagadkę próbuje rozwikłać komisarz Teresa Battaglia. Jest obca w miasteczku, toczy więc bitwę (nazwisko Battaglia, co znaczy właśnie bitwa, walka nie jest tu przypadkowe) na kilku frontach: z czasem, aby ująć agresora, ze zmową milczenia miasteczka, ale też z męskim szowinizmem, który nadal podchodzi sceptycznie do tego, że kobieta może być szefem i… własną słabością, wiekiem oraz demonami przeszłości… Czy starzejąca się Teresa, wspomagana przez nowego inspektora – miastowego gogusia i dwójkę wiernych jej policjantów rozwikła zagadkę? I co ma do tego stara Szkoła, w dodatku położona gdzie indziej? Włoska pisarka Ilaria Tuti, choć wykorzystuje zdawać by się mogło oklepane motywy (hermetyczna społeczność, policjant z problemami, traumy z przeszłości), thrillerem „Kwiaty nad piekłem” dosłownie uwiodła krytyków. I mnie. Ta książka jest fantastycznie napisana: wartko, bogatym, niezwykle plastycznym językiem. Od pierwszego wyrazu wciąga nas w akcję, która rozwija się jak film i niczym filmowe stopklatki zatrzymuje nagle w najbardziej intrygujących momentach. Przez tę powieść się gna z zaschniętym gardłem chcąc dowiedzieć się kim jest napastnik, dlaczego wybiera te, a nie inne osoby, ale też czy Teresa da sobie radę z… samą sobą. Lubi się ją, choć nie jest wysztafirowaną lalą z wystaw włoskich projektantów, a podstarzałą, zaniedbaną, pozornie antypatyczną babą. Tłem, czy też ramą krwawych wydarzeń jest przyroda friulańskiego pogranicza: dzika, a przez to tym bardziej piękna. Autorka dosłownie maluje ją przed oczyma czytelnika, nie zanudzając przy tym opisami. To jej ziemia, bo choć powieściowe miasteczko Trevani nie ma w rzeczywistości, to Ilaria sama pochodzi z niewielkiej Gemony położonej w regionie Fruli – Wenecja Julijska, na pograniczu włosko-słoweńsko-austriackim. Zna więc z dzieciństwa opisane potem z taką wnikliwością, hermetycznie zamknięte społeczności tamtejszych „górali”. I ich tradycje. Jak Krampus, w którego święto następuje kumulacja akcji thrillera. Pół-kozioł, pół-demon skryty za rogatą maską, otulony baranicą jest anty świetym Mikołajem, który do dziś nawiedza niegrzeczne dzieci z alpejskich miejscowości, aby je ukarać… Jaka rolę pełni w książce? Odkryjcie to sami, szczerze Wam polecam! Zwłaszcza, że ksiązka znakomicie wręcz została przetłumaczona przez Lucynę Rodziwicz-Doktór, a jej korekta jest niemal idealna, co w tych czasach wręcz zaskakuje - brawo Wydawnictwo Sonia Draga! Ilaria Tuti mieszka w Gemonie pod Udine, w regionie Friuli. W dzieciństwie marzyła, żeby zostać fotografem, ale ukończyła studia ekonomiczne. Kocha morze, lecz mieszka w górach. Jej zamiłowaniem jest malarstwo, w wolnym czasie pracowała jako ilustratorka dla małego wydawnictwa. Lubi powieści Donata Carrisiego. W 2014 r. została laureatką nagrody Gran Giallo Città di Cattolica.

Ilaria Tuti, Kwiaty nad piekłem, Wydawnicwto Sonia Draga. Katowice 2019 r. W recenzji wykorzystałam zdjęcia Luciana Gaudenzio - pejzarzy z Friuli - Wenecji Julijskiej. Zdjęcie Krampusa - Pixabay, notka o autorce i Jej zdjęcie - Wydawnictwo Sonia Draga, zdjęcia dziecka i trumien wykonałam w Centro Documentazione Luserna.

„ Nie doceniliśmy hydry i teraz bestia atakuje nas wszystkimi głowami, które posiada”. W mitologii greckiej Hydra żyła w Lernejskich Błotach. „Miała ona potężne cielsko psiego kształtu i osiem głów zamiast jednej, w wszystkie były w istocie głowami węży na długich szyjach (…)” – cytując moje ulubione „Mity starożytnej Grecji” Roberta Gravesa. Pierwszy cytat o hydrze, o tym, że jej nie doceniliśmy wydał mi się jakże aktualny w kontekście wojny na Ukrainie. Przez ostatni miesiąc, jak zapewne zauważyliście, nie uzupełniałam wpisów na blogu. Nie miałam siły, ochoty, nie widziałam sensu. Wydawało mi się to trywialne i głupie. Miałam pisać o bajecznych, kolorowych podróżach, gdy za granicą giną ludzie, gdy wojna stoi u naszych bram? A jednak, gdy sięgnęłam, zupełnie teraz przypadkowo po kolejną powieść mojego ulubionego, włoskiego pisarza Matteo Strukula – autora sagi o Medyceuszach, zupełnie wbiło mnie w ziemię. Autor „Dante enigma” biorąc sobie za cel przybliżenie młodzieńczych lat „ojca języka włoskiego” siłą rzeczy musiał osadzić losy pisarza w historycznym kontekście. A jest to wojna gwelfów z gibelinami. Dla mnie do tej pory był to temat martwy – jakieś włoskie miasta bijące się między sobą o prymat. Niewiele z tego rozumiałam. Dopiero ta książka Strukula, „Dante enigma” sprawiła, że nie tylko pojęłam, o co chodziło, ale też zrozumiałam, jak ten pozornie odległy konflikt, mający miejsce w średniowieczu jest aktualny, jak przypomina agresję Rosji na Ukrainie. Można mieć wrażenie, że tylko rodzaj uzbrojenia się zmienił – metody i sposób myślenia pozostały te same. Wyobraźcie sobie gorące lato roku 1288. Lazurowe, sielankowe początkowo niebo zwolna ciemnieje, lekkie zrazu podmuchy wiatru potężnieją gnąc korony cyprysów i łany zbóż na polach. Młodzieniec siedzący na dorodnej klaczy nie raczy się pięknem krajobrazu. On już wie, że nadchodzi burza, a wraz z nią przeczucie czegoś znacznie potężniejszego, niebezpiecznego, mrocznego, jak zapowiedź śmierci. Ten młodzieniec to Dante Alighieri, jeszcze na długo przed napisaniem dzieła, które da mu nieśmiertelność. Już kocha się w Beatrycze, spotkał ją jako dziewięciolatkę i już wtedy go oczarowała. Gdy zobaczył ją dekadę później – na zawsze skradła jego serce i duszę. Dante ma żonę i próbuje utrzymać dom z pisania, co mu specjalnie nie wychodzi ku utrapieniu połowicy, która wszak musi włożyć coś do garnka. Poetę to jednak nie obchodzi – liczą się Beatrycze i wiersze. Co jednak, gdy nagle polityka zmusza go nie tylko do opowiedzenia się po konkretnej stronie, ale do stanięcia w pierwszym szeregu na polu walki? Nie tylko jego – gdy ojczyzna wzywa, za broń chwytają wszyscy. Dlatego Dante idzie na wojnę ramię w ramię z Giottem. Tak, tym samym, który namalował cykl 12 fresków z życia św. Franciszka w bazylice w Asyżu, ale też zaprojektował Kampanilę przy Bazylice Marki Boskiej Kwietnej we Florencji. Znajomy wątek? Ilu artystów porwała wojna na Ukrainie? Strukul kapitalnie snuje swoją opowieść, relacjonuje z kronikarską dokładnością pożenioną z pisarką swadą etapy wojny, prawdziwej wojny gwelfów, przeciwników władzy cesarskiej we Włoszech z gibelinami, którzy jej sprzyjali. Ta wojna obejmuje morzem pożarów kolejne miasta środkowej Italii: Arezzo, Florencję, Pizę, Urbino. Florencja należy do Gwelfów, Arezzo jest „prostytutką cesarza”, Piza przechodzi z rąk do rąk podstępem. Taktyka gibelinów pragnących zdobyć Florencję jest przemyślana: skoro nie dadzą rady samemu miastu, dlaczego nie spustoszyć jego okolic: nie spalić domostw, nie wyrżnąć ludzi? Zupełnie jakbyśmy czytali relację z wojny i próby zdobycia Kijowa przez Rosjan… „Żadnej litości (…) Wytropcie przeciwników, jakbyście byli psami gończymi. Wyciągnijcie ich z jam, nie ważne, gdziekolwiek się ukryli i gońcie, jak za zającami, napełnijcie wasze oddechy demonami i rozedrzyjcie ich na strzępy. Niech nikt z nich nie ujdzie żywy! – zaleca Buonconte I z Montefeltro, kapitan gibelinów. Brzmi znajomo?

Poznałam Go. Z Milewiczem miałam „zajęcia z telewizji” na podyplomowych studiach dziennikarskich chyba wiosną w 1997 r. Tylko dwa. Na więcej nie miał czasu, bo wiecznie był w drodze, cięgle jechał na jakąś wojnę. Opowiadał nam o niej. Bez patosu, normalnie, o ile można mówić normalnie o czymś, co normalne przecież nie jest. Pamiętam, że ostrzegał nas, wtedy dziennikarskich żółtodziobów przed „nakręcaniem się”, gdyby to nam kiedyś przyszło relacjonować jakiś konflikt zbrojny. W taki temat wchodzi się jak w masło, chce się dowiedzieć więcej i więcej, zdobyć jak najlepszy materiał, dotrzeć do prawdy, choć ta okazuje się niejednoznaczna. Wtedy jakże łatwo o zatracenie się, przekroczenie granicy bezpieczeństwa. Tego fizycznego, kiedy ryzykujemy życiem swoim, ale i innych, ale też wspomnianej prawdy, tak, aby nie dać się zmanipulować, ulec naciskom – szefów, którzy nas wysyłają po newsa, polityków, którzy nad tymi szefami stoją i tych, na miejscu konfliktu, różnych stron tego konfliktu. W mojej szkole podyplomowej uczyli mnie naprawdę wybitni dziennikarze i to, co mi wpajali to konieczność zachowania obiektywizmu. Mówił nam też o tym Milewicz. O tym, że trzeba dać głos obu stronom konfliktu. Zresztą nie dotyczy to tylko wojny. Jestem właśnie po lekturze książki „Dziwny jest ten świat” Honoraty Zapaśnik. To dobry, solidny i sądzę, że uczciwy kawałek biografii dziennikarza, który już za życia stał się legendą. Nie trąci lichą, sensacją, w którą teraz opływa gros publikacji epatujących plotką. Autorka rzeczywiście się postarała, przeprowadziła rozmowy z osobami z najbliższego otoczenia swojego bohatera, również z byłą żoną i córką. Było to zwłaszcza trudniejsze dlatego, że od śmierci dziennikarza minęło w chwili zbierania materiałów 17 lat. I, chwała Bogu, że Zapaśnik dała mówić tym osobom własnym głosem, nie pocięła wypowiedzi na kawałki, nie komentowała ich – bo i po co? To czytelnik ma wysnuć wnioski, autor nie może tego zrobić za niego – a tak przeważnie teraz niestety konstruowane są biografie, w formie przerzutej papki. Natomiast „Dziwny jest ten świat” gromadzi opinie pozytywne, nacechowane sympatią, szacunkiem, niekiedy podziwem, ale też głosy krytyczne, wręcz miażdżące, bez przesady w żadną ze stron. Dowiadujemy się z książki, jaki Milewicz był naprawdę z jego zaletami, ale i wadami, a więc dostajemy portret mężczyzny z krwi i kości. Książka dzieli się na dwie części, pierwszą, biograficzną, moim zdaniem pisaną z mniejszym „nerwem”, choć opowieść o Milewiczu, który był człowiekiem bez inteligenckiego backgroundu i też, jak moje, młodsze pokolenie pracował za granicą „na zmywaku” mnie zafascynowała. W niej też znalazłam kilka poważnych błędów faktograficznych. Otóż papież Jan Paweł II nie doprawiał słynnej Mszy św. w 1979 r. w Warszawie na placu Piłsudskiego, bo taka nazwa w PRL-u była nie do pomyślenia, ale na placu Zwycięstwa! Z kolei kapelan Solidarności nie mieszkał przy ul. Chłodnej – o „garsonierze ks. Popiełuszki” pisał z lubością Jerzy Urban w pamiętnych, pamfletowych artykułach będących głównym elementem walki komunistycznej władzy z Kościołem. Ksiądz Jerzy mieszkał w domu parafialnym przy Kościele św. Stanisława Kostki na warszawskim Żoliborzu, gdzie był rezydentem i gdzie odprawiał słynne Msze za Ojczyznę. Mieszkanie na Chłodnej dostał od Ciotki i raczej traktował ten lokal jako miejsce spotkań z ówczesnym „podziemiem”, Ten wątek, potraktowany zbyt pobieżnie może być przez czytelnika niezrozumiały. Jest też spora przesada w stwierdzeniu, że Milewicz w ciągu trzech miesięcy nad Sekwaną gdzie pracował fizycznie, „nauczył się francuskiego”. To bardzo trudny język i nawet posiadając niezwykłe zdolności lingwistyczne w tak krótkim czasie przyszły dziennikarz najwyżej mógł zacząć się dogadywać w bardzo prostych sprawach. Zresztą potem sama Zapaśnik przyznaje, że Milewicz szlifował francuski podczas stypendium dziennikarskiego we Francji. Pomimo tego wspomniane nieścisłości, jakkolwiek irytujące nie rzutują w sposób zdecydowany na ocenę książki. Przy czym Zapaśnik jest zdecydowanie bardziej reportażystką i to bardzo dobrą, co objawia się w drugiej części książki. Dzięki odpowiednio skomponowanym wypowiedziom kolegów, zwłaszcza operatorów, z którymi Milewicz jechał na kolejne wojny, dowiadujemy się z pierwszej ręki, jak pracował, jakie były jego wybory, co doprowadziło do Jego przedwczesnej śmierci. To bezcenne świadectwo, zwłaszcza, że pozbawione hagiograficznego lukrowania. Bardzo mocne, rzekłabym w stylu Milewicza są finalne rozdziały pokazujące jak na filmie ostatnie chwile życia dziennikarza, a potem postawy jego kolegów i ówczesnej władzy. Dla mnie bezcenny jest wręcz fragment z prezydentem Kwaśniewskim dzwoniącym do rannego Jerzego Ernsta, operatora, który jako towarzyszący Milewiczowi w ostatniej podróży do Iraku szczęśliwie przeżył atak terrorystów i był świadkiem śmierci kolegi. Kwaśniewski ze znanym sobie „luzikiem” zwraca się do Ernsta słowami „cześć, mówi prezydent” i obiecuje: „o wszystko zadbamy, nie martw” się, co okaże się nieprawdą, bo Ernst wiele dni będzie czekał na powrót do kraju z powodu zwykłego, choć nie do pojęcia w tych okolicznościach… bałaganu. Oficjalny pogrzeb z udziałem kompanii honorowej to propagandowa pokazówka. W ostatnich rozdziałach jest też dyskusyjna kwestia publikacji w „Super Expresie” zdjęcia Milewicza po śmierci. Z dużym taktem godnym pochwały opisuje Autorka emocje najbliższej rodziny. I tytuł, będący przypomnieniem programu Bohatera - dla mnie jest jak najbardziej trafny. Zaskoczyła mnie też wyjątkowa troska Wydawnictwa Otwarte o stronę redakcyjną i graficzną: w książce nie znalazłam żadnej literówki (teraz w prasie i książkach to smutny standard), jest zredagowana bardzo solidnie, ma dobrą, wygodną dla bardziej „steranych” oczu, większą czcionkę i światło między wersami. Fotografia na okładce jest doskonale wybrana – taki był właśnie Milewicz, jakiego zapamiętałam. Z czystym sumieniem polecam tę lekturę każdemu.

Która/który z nas tego nie przechodził? Szef wzywa Cię do gabinetu i okazuje się, że wylatujesz. Przyczyny - rozmaite: wiek, konkurencyjność wobec niedowartościowanego zwierzchnika, jego zawiść, albo to, że musi płacić Ci większą pensję, podczas, gdy rysuje się możliwość oszczędzenia przy zatrudnieniu młodszego, mniej doświadczonego pracownika. Itd, itp. Dagmara, główna bohaterka najnowszej książki Agnieszki Lis też zostaje zwolniona. A przecieć była dobra, tak się starała, oddała tej pracy wszystko, zostawała po godzinach, poświęcała swoją rodzinę, bo korpo wysysa, wyciska jak cytrynkę - wraca motyw znany nam z mojej ulubionej powieści Agnieszki - "Pozory" https://italiannawdrodze.blogspot.com/2021/05/agnieszka-lis-korporacja-to-zota-klatka.html Tylko, że tam mamy pokazany mechanizm, jaki działa w korporacjach, tutaj, co pozostaje z człowieka, gdy ją opuści, zwłaszcza, kiedy nie z własnej woli. Co dzieje się z Dagmarą? Burza myśli, ocean emocji, a potem - depresja. To bardzo niebezpieczne zaburzenie psychiczne, przez wielu pokreślane też mianem choroby, której skutki bywają nawet tragiczne. Na szczęście Dagmarze udaje się wyjść z tego stanu bez szwanku. Co ją ratuje? Nowy pomysł na życie, stare marzenie, które odkurza z pomocą Bliskich, jakże jej życzliwych i wspierających! To ich cierpliwość i "ciepełko" sprawia, że kobiecie znów chce się żyć, postawić na pomysł z kompletnie innej bajki, pomysł, który ja sama zawsze marzyłam, aby zrealizować. Jaki - tytuł sugeruje jednoznacznie wybór Dagmary, to "Kawiarnia pełna marzeń". Nie tylko tych o sukcesie - wszak Dagmara jest perfekcjonalistką, ale przede wszystkim o tym, że każde, nawet najbardziej nieśmiałe i zaskakujące może stać się rzeczywistością. Czas, kiedy materializuje się marzenie o kawiarni, to jednocześnie okres naprawiania, poprawiania, wzmacniania, ale i nawiązywania relacji międzyludzkich, niekiedy w bardzo zaskakujących konfiguracjach. Agnieszka niejednokrotnie podkreślała w rozmowach ze mną, że jej książki są właśnie o relacjach, a te w ostatniej powieści wydają się wyjątkowo ciekawe. Skoro zaś o kawiarnii mowa to opisy deserów wywołują gwałtowny ślinotok - aż ma się ochotę je wyjąć z kart książki i spałaszować. A do tego niemal słychać w powieści dźwięki muzyki - chwała Autorce pianistce za ten wątek. Przede wszystkim zaś wielki finał, który ma miejsce w Święta sprawia, że "Kawiarnia pełna marzeń" jest idealnym prezentem pod choinkę. Aby pomogła spełnić też Wasze marzenia. Przy okazji zapraszam na moje nowe konto na Twitterze: https://twitter.com/AnnaKossowska4

Szwajcara Tima Meyera dobrze już znają ci, którzy tak jak ja „pochłonęli” w ubiegłym roku „Syryjską legendę”. Tym razem jej autor, Wojciech Kulawski z Bliskiego Wschodu, gdzie rozgrywała się akcja tamtej książki zabiera nas wraz z głównym bohaterem, archeologiem-pasjonatem do Meksyku, aby w Prologu „Meksykańskiej hekatomby” wrzucić od razu w jakąś totalnie ciemną dziurę, zdawałoby się bez wyjścia. Kto by pomyślał, że szansą na życie okażą się… damskie tipsy? Skąd je Tim weźmie, jak się nimi posłuży, a przede wszystkim dlaczego znalazł się w betonowej pułapce? Hola, hola – nie tak szybko! W najciekawszym momencie Kulawski kończy Prolog i cofa akcję w czasie. Widzimy Tima z przyjacielem, który leniwie sączy drinki nad basenem Hotelu Mesaluna w okolicach meksykańskiego miasta Ciudad Juarez. Jest tak sielsko-anielsko, że my po miesiącach pandemicznego zamknięcia wręcz marzymy, aby się z archeologiem zamienić na miejsca i korzystać do woli z formuły all inclusive. Dlatego wypieramy wcześniejsze, migawkowe pojawienie się nowych postaci i to ważnych figur: Johna Gizroma, szefa Biura Badań i Rozwoju CIA oraz generała Gabriela Mendozy, szefa CISEN-u. Co prawda obaj wspominają o jakimś tajemnym projekcie Genius, a właściwie jego zamknięciu, co zresztą stępia naszą czujność, ale nas kusi plażing z Timem nad basenem. I wtedy na ziemię spada… meteoryt. Koniec świata? Nie, to dopiero początek ostrej jazdy. Podczas wartkiej akcji, która znów tak pędzi jak Formula Rossa, najszybszy na świecie rollercoaster w Ferrari World w Abu Dabi dołączają wciąż nowi bohaterowie. Jednak z licznej galerii pojawiających się w powieści postaci dla mnie najciekawszy jest duet dwóch kobiet – agentki CIA, Walerii i narzeczonej gangstera, Fridy. Obie są olśniewająco piękne i potrafią bez jakichkolwiek skrupułów wykorzystać swoją urodę do osiągnięcia zamierzonych celów. W tym dążeniu przekraczają wszelkie, niewyobrażalne dla zwykłego człowieka granice, zostawiając pod względem pomysłowości daleko w tyle wszystkich zaludniających strony książki mężczyzn. Bledną przy nich nawet rywalizujący o wpływy dwaj przywódcy narkobiznesowych band oraz skorumpowany polityk. Interesującym wątkiem jest ten poświęcony eksperymentom na ludziach, w których pobrzmiewają dalekim echem marzenia hitlerowskich Niemiec o stworzeniu ubermensch. Warto przy tym pamiętać, że koncepcja nadczłowieka w literaturze pojawia się już u Fiodora Dostojewskiego, który czerpie z heglowskich teorii wielkich jednostek, a potem u Fryderyka Nietzchego. W „Meksykańskiej hekatombie” przedmiotem doświadczeń są istoty najsłabsze, dzieci. Jaką cenę przyjdzie im zapłacić za to, że służą nauce i ile można dla niej poświęcić? Dyskusja na ten temat wychodzi poza ramy tej powieści i jest nie tylko kontynuacją, wariacją tematyki poruszanej chociażby u noblisty Kazuo Ishiguro w dwóch rewelacyjnych jego książkach: „Nie opuszczaj mnie” (film na jej podstawie jest znacznie słabszy https://www.youtube.com/watch?v=OmBAKgAHgpk) oraz „Klara i słońce”. U Kulawskiego sporo jest zresztą odniesień literackich. Widać, że ten autor czyta, ogląda i reaguje na współczesny świat. Podejmuje z nim dialog. To bardzo stymulujące intelektualnie również dla bardziej wymagającego czytelnika, zalewanego teraz w Polsce literaturą prymitywnej, nie zmuszającej do zbytniego myślenia, papki, w której zmielone są razem: ocierający się o toporne porno, seks i epatujący scenami grozy kryminał, a to wszystko doprawione nadmiarem wulgaryzmów. W „Meksykańskiej hekatombie” też mamy sceny erotyczne. I to jakie! – nie zdradzę, ale warto je przeczytać. Są w niej też kryminał, sensacja w stylu kina akcji, bo ten autor pisze „filmowo”, bardzo plastycznymi „kadrami”, które po prostu od razu widzimy. Pojawiają się sceny katastroficzne, elementy fantastyki naukowej z nawiązaniami do prozy Ericha von Dänikena, Stanisława Lema, ale też Herberta George’a Wellsa czy Aldousa Huxleya („Nowy wspaniały świat”). Dzieje się a dzieje na każdej właściwie stronie. Upadek meteorytu, który okazuje się już… drugim, a może nawet entym w tym samym miejscu, tajemnicze, podziemne laboratorium z genialnymi, klonowanymi obiektami-dziećmi, widowiskowe odbicie więźnia z wcześniej nie do zdobycia placówki odosobnienia przy pomocy pancernego pociągu, korupcja polityków, walka dwóch gangów handlarzy narkotyków, tajne operacje CIA i miejsce, "gdzie ludzie rodzą się bogami" - starożytne miasto piramid, Teotihuacan. I jak zwykle u Kulawskiego zaskakujący koniec. „Z tego świata każdy ma tyle, ile sobie weźmie” – taką dedykację napisał mi autor w egzemplarzu recenzenckim. Ile z niego i czy uczciwie czerpiemy, jak to czynią bohaterowie powieści i kto okaże się wielkim wygranym? Bardzo się zdziwicie. Sięgnijcie więc po „Meksykańską hekatombę”. A przy okazji przeczytajcie też "Syryjską legendę", którą również recenzowałam:

Potrafi snuć opowieść jak rzadko kto z pisarzy jej pokolenia. I nieważne, czy jest to współcześnie osadzona historia dziewczyny z patologicznej rodziny (trylogia "Jedno życie wystarczy"), czy powieść historyczna. Taką bowiem są "Zniewoleni" - najnowsza książka małopolanki osadzona w realiach XIX-wiecznej Galicji, będąca pierwszą częścią trzytomowej sagi rodzinnej Niepołomice. Tutaj burzliwy romans tylko pozornie jest wątkiem zasadniczym, a tak na prawdę stanowi pretekst do jakże filmowego przedstawienia okresu między rzezią galicyjską a powstaniem styczniowym. O tym pierwszym, chłopskim zrywie pod egidą Jakuba Szeli przeciw panom uczono nas w PRL-owskiej szkole jakoś bez przekonania i jednostronnie, tendencyjnie: "dziedzice - obiboki z możnych rodów źle traktowali poddanych, to ci im odpłacili". Był też w tym podtekst ideologiczny: socjalistyczna ojczyzna zniosła podziały na stany i teraz więcej nie będzie rozlewu krwi bratniej, bo wszyscy mają po równo (czyli, jak pamiętamy niewiele, a nową klasą dominującą i wyzyskującą były komunistyczne władze). Edyta Świętek, choć historykiem nie jest to widać, że dzieje swojej małej ojczyzny dobrze przestudiowała, dzięki czemu uzyskujemy obraz tej jakże tragicznej rabacji oglądany ze wszystkich stron: panów-dziedziców, ich poddanych-chłopów pańszczyźnianych, ale i kmieci wyzwolonych, gospodarzących na własnych morgach otrzymanych ongiś jeszcze przez króla oraz Żydów. A ten obraz żywo przypomina film "Wołyń" Wojciecha Smarzowskiego. Bo choć oba wydarzenia dzieli sto lat, to przyczyny tragicznego pogromu, który nie oszczędza nawet kobiet, starców i dzieci są podobne. Rzeź galicyjska i powstanie styczniowe stanowią jakby ramy książki, pomiędzy którymi osnuta jest zasadnicza opowieść o losach trzech rodzin, w tym dwóch szlacheckich - Parnickich i Żelechowskich oraz wyzwolonych kmieci, Trzosów. Nota bene rodzina o tym nazwisku rzeczywiście mieszka w pobliżu Niepołomic z dziada pradziada, a ziemie jej nadał sam król Kazimierz Wielki. Jednak pisarka podkreśla we wstępie, że wykorzystałą tę historię jako inspirację do stworzenia bohaterów fikcyjnych, którzy nie mają nic współnego z potomkami tamtego rodu. Dzięki takiej właśnie konstrukcji powieści, gdzie postacie wymyślone spotykają się z tymi znanymi z kart historii, czyta się ją po prostu świetnie. Z jednej strony bowiem czerpie z naszej literatury XIX w. - dźwięczą w niej dalekie echa "Nad Niemnem", "Lalki" Prusa. Są nawiązania do poezji romantycznej i malarstwa Grottgera w scenach walki powstania styczniowego w finale. Jednak to, co zawsze stanowi siłę książek autorki to włąśnie postacie tak przedstawione, że wydają się jak żywe, z krwi i kości. Każda inna, obdarzona odmiennymi cechami charakteru i w zależności od pozycji społecznej odziana i mówiąca we właściwy dla niej sposób. Świętek niczym Oskar Kolberg sięgnęła przy tym jakże zręcznie do dawnej kultury galicyjskiej wsi, wykorzystując zarówno język - poszczególne słowa nadające właściwy koloryt i ludową poezję, gusła, zabobony. Mamy więc chłopkę Bernadetę, której teściowa przed urodzeniem dziecka nie pozwala myć i czesać włosów, bo "tak trzeba dla odegnania złego". Ta sama Betka zresztą, mimo zaawansowanej ciąży wyrusza do ukrytego w lasach, cudownego źródełka po tym, jak rzuca na nią urok inna kobieta - dopiero, gdy dziewczyna w wodzie dostrzega monstrancję (ona ją rzeczywiście widzi - jakże piękne nawiązanie do Mickiewicza, romantycznej opozycji czucia oraz szkiełka i oka), wie, że urodzi zdrowe dziecko. I rzeczywiście na świat wydaje chłopczyka jak malowanie. Pisarka ciekawie przedstawia też społeczność wyznania mojżeszowego z zawiadującym wioskową karczmą starym Mojsiejowiczem, który wie, że "Żyd, aby mu się dobrze działo, musi trzymać z każdym". Ciekawym zabiegiem jest pokazanie zubożenia naszej szlachty, która aby ratować majątki musi wchodzić w koligacje z niższymi stanami - dlatego Antoni Parnicki poślubia kupcównę Cecylię Zalewską. Bohaterowie "zniewoleni" są nie tylko poprzez fakt, że Polska znajduje się pod zaborami, bo ten fakt boli jedynie szlachtę, która marzy o kolejnym powstaniu. Chłop z kolei zniewolony jest przez dziedzica, do którego należy, a ten czyni to wiele sposobów nie tylko poprzez pańszczyznę (przymus pracy, bicie, a nawet zabijanie), ale i bezkarne "psucie" wioskowych panien i młodych mężatek, przede wszystkim zaś brak edukacji. To właśnie ciemnota wsi sprawia, że austriacki zaborca tak łatwo manipuluje chłopami. Świętek znakomicie to pokazuje. I jeszcze jedno - autorka w swojej sadze znów porusza się po bliskich jej miejscu zamieszkania terenach tym razem akcję powieści sytuując pośród niepołomickiej puszczy. Jest to zaś obszar wyjątkowo związany z polską historią, gdyż o nim wspomina już Długosz w swoich kronikach. Miłość - spełniona i niespełniona, zazdrość kobiety o kobietę, nienawiść chłopów do ciemiężycieli - panów i wreszcie okupione krwią zrywy niepodległościowe - powieść pełna jest emocji zwrotów akcji tak szybkich i emocjonujących, że zaczynając ją czytać należy odłożyć wszelkie inne sprawy ad acta, póki nie zamknie się książki na ostatniej stronie. Bardzo wszystkim polecam lekturę zwłąszcza na obecne, burzowe wieczory! Edyta Świętek, Niepołomice. Zniewoleni, Wydawnictwo Skarpa Warszawska, Warszawa 2021 r.

Leon to dopiero farciarz! Miał klawe życie. Od początku do końca. Przyszedł na świat w utytułowanej rodzince z „wyższych” sfer. Później trafił do domu, gdzie kochano go równie mocno. A może jeszcze bardziej? „Zabawne przypadki kota Leona” Małgorzaty Winkler-Pogody to urocza książeczka jakże inna od masy tych, jakie teraz zalegają księgarnie. Nie ma w niej magii, czarnoksiężników, upiorów, przemocy, zła, które trzeba zwalczać… Jest zwykłe życie zwykłej rodziny ze zwykłego M, które radykalnie zmienia, wręcz wywraca do góry nogami przybycie malutkiego czworonoga. Ten kocurek - rozrabiaka najpierw zdobywa serce dwunastoletniego Filipa, narratora opowieści, a potem jego rodziców… Nie chcę streszczać tutaj książki natomiast pragnę zwrócić uwagę na to, co mi się w niej podobało. Przede wszystkim walory edukacyjne. Autorka, która sama jest „kociarą” odkrywa przed najmłodszym pokoleniem fascynujący świat domowych (i nie tylko) zwierzaków. Dzięki niej dziecko poznaje nie tylko kocie rasy, ale też spotyka świnkę morską i psy oraz… wiewiórki. Podgląda, jak na siebie nawzajem reagują, dzięki czemu dokonuje czasem zaskakujących, niespodziewanych odkryć. Jednocześnie jednak cały czas obserwuje Leona z perspektywy Filipa. I to też mi się podoba. Nie ma więc dorabiania „ideologii”, uczłowieczania na siłę zwierzęcia, jak ma to miejsce na przykład w telewizyjnej serii o Komisarzu Aleksie, super inteligentnym psie policyjnym, który z prawdziwym psem ma niewiele wspólnego. Natomiast opowieść o Leonie jest samą prawdą, bo wynika z rzetelnej obserwacji kotów. Zawiera też mnóstwo pytań. Filip jest ciekawy – próbuje cały czas zrozumieć swojego pupila, dotrzeć do jego świata. W zamian zyskuje coś absolutnie bezcennego, unikalną więź z kociakiem, który za miłość odpłaca mu po prostu miłością. Jakże jej dużo w tej książeczce, podobnie jak tolerancji, zrozumienia, wyrozumiałości. Samych najpiękniejszych, ludzkich cech. Ktoś postronny mógłby zauważyć, że tej tolerancji jest wręcz za dużo, bo Leon bezkarnie niszczy firanki i meble. Z drugiej strony jednak prawdziwa miłość wymaga kompromisów, a czym jest kawałek materiału czy mebel wobec ogromnej woli życia, jaką przejawia Leon? Przecież tak naprawdę to on prowadzi domowników nowymi ścieżkami, to dzięki niemu odkrywają sens życia i otaczający ich świat na nowo. I jaki piękny jest ten świat… Dziękuję Ci Małgosiu, w imieniu wszystkich dzieciaków i swoim własnym za tę książeczkę tak pełną pozytywnych emocji. Po jej lekturze "gładko" mi na duszy. Duże brawa również dla Wydawnictwa Białe Pióro za rzetelną redakcję i uroczą oprawę graficzną - rysunki Dariusza Wanata skradły moje serce! Małgorzata Winkler-Pogoda. Zabawne przypadki kota Leona, Wydawnictwo Białe Pióro, Warszawa 2020

Przez pół roku pracy w Wydawnictwie zaniedbałam mój blog. Nie z powodu lenistwa - raczej po prostu nie miałam już siły pisać dla siebie. Teraz znów jestem wolna. W tym sensie, że wykonując inną pracę jestem w stanie poświęcić nieco czasu ItaliAnnie. Zasługuje na to, a przede wszytskim zasługują Czytelnicy, którzy mimo 180 dni ciszy nadal przy mnie trwali. Dlatego teraz chcę Wam to wynagrodzić. Oprócz nowych tekstów zatem przypomnę te, które powstały dla Skarpy Warszawskiej. To kilka wywiadów, w tym ten z pisarką Agnieszką Lis: Anna Kłossowska: Jest takie powiedzenie, że pozory mylą. Świat „korpoludków", który opisujesz w ostatniej książce jest utkany z pozorów. Co skłoniło Cię do włożenia fartucha chirurga i poddania tej rzeczywistości tak głębokiej wiwisekcji? Agnieszka Lis: Świat korporacyjnych firm jest rzeczywiście utkany z pozorów. Ich managerowie mówią o wizji i misji, a ja gdy słyszę takie slogany, dostaję dreszczy. To takie korporacyjne piekiełko, zwyczajna iluzja. W istocie bowiem mamy do czynienia z fikcją - tak naprawdę chodzi tylko i wyłącznie o pieniądze, one są jedynym celem. Nawet inwestycja w rozwój pracownika, całe rozbudowane cykle szkoleń to środek do celu. Pracownik służy do zarabiania pieniędzy. Wyszkolony – będzie zarabiał więcej. On sam kompletnie się nie liczy. Otoczka socjalna odpowiedzialności społecznej jest więc – w moim rozumieniu - wydmuszką. Wiem, zabrzmiało to niezwykle ponuro i gorzko, ale jest efektem moich zawodowych doświadczeń i obserwacji. Kilka lat temu czytałam ciekawy artykuł, inspirowany pracami doktora psychologii Kevina Duttona, autora m.in. książki „Odkryj w sobie psychopatę i osiągnij sukces". Brytyjski uczony uważa, że aby osiągnąć w dzisiejszych czasach zawodowy sukces, trzeba posiadać zestaw cech często utożsamianych z zachowaniami psychopatów. Zdaniem cytowanego, psychopatia to zjawisko powszechne i coraz bardziej charakterystyczne dla zachodniej korporacyjnej kultury. Zresztą, wystarczy spojrzeć na ogłoszenia rekrutacyjne na stanowiska wyższych managerów. To zwykle lista cech typowych dla psychopaty. Ale dość o tym. Przecież nie wszyscy pracownicy korporacji to przysłowiowe czarne owce. Motywacje do pracy w takich firmach są różne: jedni trwają w tym środowisku ze względów finansowych, niektórzy nie mają innych celów w życiu poza zarabianiem pieniędzy, inni z kolei odnajdują się w nim z powodów towarzyskich. Nie można, i nie chciałabym jednak wszystkich firm i ich pracowników traktować jednako. Są różni. Ale i tak nie lubię korporacyjnego środowiska ;-) AKŁ: - Cytuję fragment Twojej książki: „W korpoświecie każdy chce być najważniejszy i mówi jak najwięcej, nie dbając o sens wypowiedzi. Byle mówić, byle być słyszalnym. Marketing wewnątrzkorporacyjny, bezsensowny bełkot pełen puszenia się i trzepotania piórkami, które mają sprawiać wrażenie skrzydeł orła, a są nielotami pingwina". To bardzo ostra krytyka korpoświata. Jak rozumiem, jest to pokłosie osobistych doświadczeń – wielu lat pracy w roli handlowca w wielkich korporacjach? AL: - Mam wrażenie, że relacje wewnątrzkorporacyjne w ostatnich latach jeszcze bardziej się spłyciły. Przyznam, że utrzymuję kontakt z osobami, z którymi pracowałam kiedyś w korporacji i są to dla mnie znajomości bezcenne, ale mogę je policzyć na palcach jednej ręki. Natomiast, o ile się orientuję, teraz już w wielkich firmach takie więzi nie powstają, nie ma na nie czasu, ochoty, jest tylko pęd za zyskiem. Cały wywiad na stronie: https://www.rytmwarszawy.pl/kultura/agnieszka-lisx-korporacja-to-zlota-klatka-uludy,1386.html Zdjęcie: FB Agnieszka Lis

Czy za skąpstwo można zapłacić życiem? I czy można zabić dla pięciu złotych? Odpowiedź na oba pytania brzmi twierdząco. Podobnie, jak można zadźgać rywalkę nożem, bo kocha tego samego mężczyznę i nie chce się go wyrzec. Kolejne pytanie - czy są zbrodnie doskonałe, tak perfekcyjnie zaplanowane, że nawet serialowy mózgowiec-fajłapa, Columbo albo Ojciec Mateusz nie odnajdą sprawcy? Owszem, choć przestępca do końca życia będzie czuł oddech tropiącej go policji na plecach. Tak się dzieje w filmach, ale to tylko fikcja. Znacznie ciekawiej jest w realu. Dlatego tak świetnie, z wypiekami na twarzy czyta się cykl opowiadań pod tytułem "Opowiem Ci o zbrodni" Wydawnictwa Skarpa Warszawska. Zwłaszcza, że ich autorami są czołowi polscy pisarze tworzący literaturę kryminalną: Katarzyna Bonda, Max Czornyj, Wojciech Chmielarz, Igor Brejdygant, Małgorzata i Michał Kuźmińscy, Robert Małecki i Joanna Opiat-Bojarska. Oni wszyscy podjęli niezwykłe wyzwanie - sięgnęli do starych akt sądowych, odgarnęli z nich kurz, zagłębili się w zapomniane dawno historie, aby opowiedzieć je na nowo. Skąd ten pomysł? Trzy lata temu wpadła na niego dziennikarka, a zarazem reżyser telewizyjna Jola Gwardys i postanowiła nadać mu kształt wraz z producentką stacji Crime+Investigation Polsat Agnieszką Kubiak. Książka jest zaś elementem tego projektu realizowanego równolegle na ekranie i na papierze. Od 6 listopada br, co piątek, o godz. 22 w telewizji Crime+Investigation Polsat można już oglądać trzeci sezon "Opowiem Ci o zbrodni". Występują w nim autorzy opowiadań zawartych w książce, która też jest trzecią już odsłoną cyklu. I prezentują wybrane przez siebie zbrodnie z przeszłości. Te same, o których możemy właśnie przeczytać w bestsellerze Skarpy Warszawskiej. Książka sprzedaje się niczym ciepłe bułeczki, bo każdy, kto po nią sięga, chce zaraz wiedziec, kto "Z zimną krwią" zabił i zgwałcił atrakcyjną jeszcze, choć nie najmłodszą wdowę, Lilianę Pawlak, obwieszoną złotem skneruskę, wokół której musiał się kręcić cały świat. Czytelnicy pragną też dociec, dlaczego "Miłość" potrafi być tak ślepa, że jeden mężczyzna wodzi za nos dwie kobiety w różnym wieku, a one, choć źle traktowane, dalej pragną z nim być. Obie, nawet płacąc najwyższą cenę. "Zimny dreszcz" przeniknie nie tylko Komisarza Krzysztofa Smolińskiego, gdy będzie starał się dociec, jak i gdzie w drodze do domu z urlopu zaginęła znana dziennikarka. Trop prowadzi go do męża, ale kto wie, czy nie skończy się w ślepym zaułku, a może mężczyzna zagrał władzy na nosie i sprytnie pozbył się zwłok niechcianej połowicy? "Drugi z grzechów głównych" to zabójstwo i jego zupełnie nie spodziewa się, jak my wszyscy śledzący opisane wypadki, pewien syn. No bo co może stać się naraz aż trzem osobom mieszkającym w jednym domu, nawet, jeśli dwie z nich to para staruszków, skoro cały czas przebywa z nimi opiekun? A jednak, okazuje się, że może się stać. Wszystko. Bardzo Wam wszystkim polecam tę książkę - dawno nie czytałam tak świetnie napisanych kryminałów.

Miała dwa ratusze na rynkach Starej i Nowej Warszawy – dziś Starego i Nowego Miasta. W obrębie tego pierwszego był oczywiście zamek zwany Warszawskim nie Królewskim z ogromną salą teatralną. Przez Bramę Krakowską w ceglanych murach, okalających tamtą część miasta wyjeżdżało się na rozległy Plac Bernardyński – teraz początek Krakowskiego Przedmieścia. Stały przy nim kolejno: Kościół Sióstr Klarysek – w jego miejscu rozciąga się skraj Placu Zamkowego z widokiem na stronę praską, gotycki kościół Bernardynów p.w. św. Anny oraz okazały pałac Adama Kazanowskiego, „zapamiętany” w murach kamienicy Towarzystwa Charytatywnego Caritas. Adam Kazanowski, podkomorzy koronny, a potem marszałek nadworny koronny był faworytem i przyjacielem z młodości króla Władysława IV. I to Kazanowskiemu dedykowany zostaje w roku pańskim 1643 „Gościniec, abo krótkie opisanie Warszawy z okolicznościami iey dla Kompaniey Dworskiey przez Adama Jarzemskiego, muzyka I.K.M”. „Opisanie” ma formę wiersza i jest chyba pierwszym przewodnikiem po Warszawie. I choć jego rymy można by uznać za raczej "częstochowskie", to 3844 wersy zamknięte w 164 stronach opowiadają o mieście, którego już nie ma, ponieważ zmiotła je dosłownie szwedzka nawałnica. Jednocześnie pozwala wytropić w istniejących dziś budynkach rysy dawnych kamienic czy pałaców, a może świątyń czy wież? Tego zadania podjął się architekt Tomasz Kuls, uznany autor projektu konserwacji i częściowej adaptacji ruin zamku Krzyżtopór w Ujeździe, projektu odbudowy pałacu z Chróstniku koło Lublina, ale też projektów na potrzeby prac konserwatorskich w Wilanowie. W efekcie powstała „Warszawa – szlakiem Gościńca Adama Jarzębskiego – rekonstrukcja miasta z roku 1643 w 25 obrazach”, elegancka książka- album w twardej okładce na pięknym papierze, w dodatku szyta nie klejona, wydana „ze smakiem” przez Skarpę Warszawską. Blisko 200 stron tekstu przeplatają stare ryciny i mapy, ale najcenniejsze są właśnie kolorowe rekonstrukcje- wizualizacje wybranych budynków. Dzięki nim możemy zobaczyć, jak w I poł. XVII w. wyglądały dzisiejsze Stare i Nowe Miasto, Krakowskie Przedmieście, jaka była wtedy Warszawa? Na ile te wizualizacje mogą być zgodne z rzeczywistością – wyjaśnia autor na początku książki, podobnie. jak opisuje fascynująco etapy samej rekonstrukcji. Dla mnie największą wartością tej pozycji jest połączenie obrazu - wizualizacji z historią. Kuls opisuje dzieje Warszawy od początku i w ten sposób pozwala nam samym ocenić, na ile miasto rozwinęło się do momentu, gdy Jarzemski tworzył swój „Gościniec”. Szacuje więc, bo z tamtego okresu nie ma „twardych danych”, że miasto mogło liczyć 14-18 tys. mieszkańców i około 1000 posesji. Było zatem o wiele mniejsze niż ówczesny Kraków, Poznań, Lwów czy nawet Lublin! Jednocześnie pokazuje, jaki „boom” architektoniczny przeżywała Warszawa za czasów Zygmunta III Wazy i jego syna, Władysława IV. Choć bowiem nie została stolicą w 1596 r., jak błędnie uczono nas w szkole, to pierwszy z władców właśnie w tym roku przeniósł tu swoją rezydencję po pożarze Wawelu, ale też dlatego, aby być gospodarzem (a nie gościem z Krakowa) odbywających się w Warszawie obrad sejmu i senatu Rzeczpospolitej Obojga Narodów. Taka pozycja miasta „skazywała” je na szybki rozwój. Za sprawą książki Kulsa wsiadamy w wehikuł czasu, włączamy bieg wsteczny i przenosimy się cztery wieki w tył. A potem już, przewracając karty albumu spacerujemy po ulicach, spoglądamy na kolejne rekonstrukcje i poznajemy ich historie. Są one fascynujące, jak ta o teatrze zamkowym, który za Władysława IV zagraniczni goście postrzegali jako jeden z największych tego typu w Europie. Teatr zajmował całe południowe skrzydło i miał maszynerię sceniczną zaprojektowaną przez Augustyna Locci, ojca budowniczego pałacu wilanowskiego. Pełne przepychu wnętrza, inspirowane były włoskimi arcydziełami architektury teatralnej - Teatro Olimpio Palladia z Vicenzy, parmeńskim Teatro Farnese i florenckim Teatro degli Uffizi, które widział sam Władysław IV, gdy będąc jeszcze królewiczem objeżdżał Europę. To jego wzorem ruszali potem artyści i intelektualiści na Grand Tour w XVIII i XIX w. Co stało się z tą sceną, która była świadkiem zaślubin Władysława IV z Cecylią Renatą Habsburżanką? Za Jana III Sobieskiego pomieszczenia teatru przerobiono na kancelarię królewską, a 1767 r. całe skrzydło zamku spłonęło. Równie ciekawa jest historia podmiejskiej willi królewskiej - Villa Regia, która po wielu przebudowach stała się Pałacem Kazimierzowskim, wchodzącym w skład kompleksu Uniwersytetu Warszawskiego. A także wspomnianego na początku, renesansowego pałacu Kazanowskiego, który przepychem miał konkurować z samym zamkiem, zaś z biegiem czasu przekształcono go na potrzeby klasztoru i zakony karmelitanek bosych, a potem Towarzystwa Dobroczynności Res Sacra Miser. Część jego murów, odzianych w kostium klasycystyczny za sprawą Antonia Corazziego, znajduje się w kamienicy przy Krakowskim Przedmieściu 62. Niewiele osób też wie, że na miejscu Pałacu Staszica, czyli dzisiejszej siedziby Polskiej Akademii Nauk stała Kaplica Moskiewska. Spoczywały w niej doczesne szczątki zdetronizowanego cara Wasyla IV, jego żony i brata – wziętych do niewoli przez hetmana Stanisława Żółkiewskiego, kiedy zdobył Moskwę w 1610 r. Z kolei Arsenał, najczęściej przez nas kojarzony z „Kamieniami na szaniec” powstał właśnie za czasów Władysława IV i jego wizualizacja z tamtego okresu też zdobi karty książki, która, sama w sobie może służyć nie tylko varsavianistom i pasjonatom naszej stolicy, ale też przewodnikom miejskim pragnącym wzbogacić swoją wiedzę o nowe fakty. Zwłaszcza, że czyta się ją znakomicie. Podziw budzi sama praca rekonstruktorska, która zajęła autorowi całe lata oraz jego ogromna wiedza połączona z detektywistyczną żyłką. Nie przyjmuje bowiem na wiarę wszystkich dostępnych dokumentów "jak leci", ale je porównuje, włączajac tryb "sprawdzam". Dzięki takiej metodzie powstała książka odkrywcza, miejscami wręcz sensacyjna, ale której zawartości można zaufać. Publikacji towarzyszy Warszawski Kalendarz 2021 – Warszawa sprzed potopu szwedzkiego w 12 rekonstrukcjach, naturalnie również opublikowany przez Skarpę Warszawską. Dobrze, że są jeszcze wydawnictwa podejmujące się tak może mało komercyjnych zadań, ale za to ambitnych, służących naszej kulturze. (Zdjęcia z publikacji)

Trzy dni temu dostałam do zrecenzowania sensacyjną powieść „Syryjska legenda” od samego autora, Wojciecha Kulawskiego. Wczoraj rano otworzyłam ją na pierwszej stronie i… wszystkie plany dnia legły w gruzach, bo nie sposób było mi się od książki oderwać. Skończyłam przed północą – na ostatniej, 335 stronie. Rzadko kiedy czytam książki „jednym tchem”. Ta wciągnęła mnie od razu swoją wartką akcją, pełną nieoczekiwanych zwrotów. Wraz z grupą jej bohaterów – archeologów przeżyłam przygodę życia. Nie zamierzam tu streszczać fabuły – to pozbawiłoby Was przyjemności lektury. Wyjawię tylko w telegraficznym skrócie, że książka opowiada o poszukiwaniach legendarnego skarbu, ukrytego przez Niemców pod koniec II wojny światowej gdzieś w Syrii – stąd tytuł powieści. Ten główny wątek oplata szereg pobocznych, w tym ciekawe zagadnienie handlu żywym towarem, dziewcząt i młodych kobiet z Europy, porywanych i sprzedawanych bogatym szejkom arabskim za niewyobrażalne pieniądze. Wśród fikcyjnych bohaterów pojawia się postać historyczna, Aloisa Brunnera, mającego kluczowy udział w „ostatecznym rozwiązaniu kwestii żydowskiej” w czasie II wojny światowej. Pomimo, że był odpowiedzialny za śmierć setek tysięcy Żydów z całego naszego kontynentu w komorach Auschwitz – Birkenau, udało mu się uniknąć po wojnie kary – umknął m.in. „łowcy nazistów”, Szymonowi Wiesenthalowi, założycielowi Żydowskiego Centrum Dokumentacji, które przyczyniło się do postawienia przed sądem ponad tysiąca zbrodniarzy nazistowskich. Po wojnie Brunner zaszył się właśnie w Syrii – miał być ekspertem tamtejszego rządu w zakresie technik terroru i tortur. W jakiej roli występuje na kartach powieści – tego już się sami dowiedzcie! Cała akcja ma niesamowite wręcz tempo – funduje emocje zbliżone do tych, jakie przeżywają pasażerowie kolejki górskiej w parku rozrywki. Dzieje się już tak od samego prologu, kiedy dwójka głównych bohaterów pędzi terenówką ponad setką na godzinę po pustynnych bezdrożach. Mamy tu „ostrą jazdę”: pościgi, porwania dla okupu, akcje odbijania więźniów lub ich spektakularnych ucieczek z miejsc przetrzymań, strzelaniny, w wyniku których „trup ściele się gęsto”, fingowane samobójstwo i morderstwa z zimną krwią, gwałt oraz seks. Jednocześnie autor nie epatuje brutalnością – krew nie leje się strumieniami, a sceny intymne na szczęście odbiegają od stylistyki naszych pisarek-erotomanek. Opisy są w tym przypadku zwięzłe, pozwalające na grę wyobraźni i za to duże brawa dla Wojtka. Co urzekło mnie w tej książce to bogactwo, rzekłabym wręcz piękno polszczyzny – teraz rzadko który polski autor ma szacunek dla naszego języka. Dzięki niemu widzimy tło wydarzeń, przedstawione z fotograficzną dokładnością, czyli samą Syrię. I są to nie tylko obłędne zachody słońca, malujące pustynne piaski w fantazyjne kolory, ale też miejsca na szlaku poszukiwań skarbu, będące jednocześnie turystycznymi must see: Damaszek, Palmyra, Bosra, ale też legendarny zamek joannitów, Krak des Chevaliers, zbombardowany w 2013 r. przez samoloty rządowe. Stało się to podczas wojny domowej w Syrii, z którą ścigają się, tak jak z prześladowcami, poszukiwacze skarbu. On też przerośnie oczekiwania zarówno bohaterów jak i nas, czytelników, wzbogaconych dzięki lekturze również o dobrze dawkowaną porcję wiedzę o kraju, jego obyczajach i polityce. Na końcu jeszcze ukłon w stronę Wydawnictwa za porządną redakcję (znalazłam chyba tylko ze trzy literówki i jeden błąd ortograficzny). Mam nadzieję, że zachęciłam Was do przeczytania „Syryjskiej legendy”. Naprawdę warto!